انواع قالب بتن

انواع قالب بندی ساختمان بتن

 

در این بخش در جهت معرفی انواع قالب بندی ساختمان، انواع قالب بتن، سیستم های قالب بندی، حداقل زمان لازم برای قالب برداری بتن، نحوه قالب برداری بتن و ... تشریح می شود.

 

فهرست مطالب :

تعریف قالب بندی/معیار های انتخاب نوع قالب/انواع قالب/ سیستم های قالب بندی/زمان قالب برداری/نحوه قالب برداری/قیمت قالب فلزی/وزن قالب فلزی

 

انواع قالب بندی ساختمان :

تعریف قالب بندی

 قالب یک سازه موقت فلزی،چوبی،آجری و.... بوده که برای در برگرفتن بتن و حفظ آن تا زمان سخت شدن و رسیدن به مقاومت نهایی کافی ساخته میشود و شامل اجزایی چون رویه، بدنه، پشت بندها، حایل ها، چپ و راست ها و ... می باشد. این قالب ها می توانند تحت سیستم های مختلف نظیر قالب مدولار،میزی، بالارونده،قالب لغزنده و ... مورد استفاده قرار گیرند.

انواع قالب بندی ساختمان :

معیارهای انتخاب نوع قالب 

در پروژه های ساخت عل الخصوص پروژه های با اسکلت بتنی انتخاب نوع قالب یکی از پارامتر های مهم بوده که بر روی هزینه و زمان پروژه  بسیاری تاثیر گذار خواهد بود با توجه به وجود انواع مختلف قالب و سیستم های متفاوت قالب بندی ، جهت انتخاب یک نوع خاص قالب در میان انواع قالب های ساختمنان موارد زیر باید لحاظ شود :

1 – نمای ظاهر و دستیابی به سطحی صاف در بتن نما

2 – هزینه اقتصادی (قیمت اولیه قالب، هزینه های جانبی، نیروی ماهر، هزینه نصب نگه داری، جمع آوری، انبارو...)

3 – استفاده مجدد و تکرار پذیر از آنها

4 – بهره وری : مقدار کار انجام شده ( بر حسب متر مربع قالب) برای هر ساعت کار نیروی انسانی.

 

انواع قالب بندی ساختمان :

انواع قالب

در انواع قالب بندی ساختمان، مصالح قالب یکی از نقاط و جه تمایز آنها می باشد. بر اساس نوع مصالح قالب، قالب های ساختمانی به انواع زیر دستبه بندی می شوند.

قالب آجری

اصولا برای قالب بندی پی مورد استفاده قرار گرفته به گونه  ای که اطراف پی دیوار آجری اجرا می شود و پس از خودگیری بتن در محل باقی می مانند (قالب دائم). باید توجه داشت که در قالب بندی آجری رعایت موارد زیر لازم است :

• سطح داخلی آجر قبل از بتن ریزی با نایلون یا پلاستیک پوشانده تا شیره بتن را جذب نکند.
• حداقل ضخامت دیوار 20 سانتی متر باشد.
• از ملات ماسه سیمان در آجر چینی استفاده شود.

قالب چوبی

این نوع قالب بندی معمولا از چوب درختان سوزنی برگ است ( در ابتدای فصا 5 فهرست بها نیز آمده است : تخته نراد خارجی که منظور آن چوب روسی یا پوب کاج وارداتی) چون این نوع چوب ها سبک تر و نرم تر از درختان پهن برگ بوده و تغییر شکل آنها در مقابل رطوبت کمتر است.

سبکی، سهولت اجرا، ضریب حرارتی کم، سادگی اتصالات و... از مزایای آن بوده اما تکرارپذیری کم (10 بار) از معایب عمده آن می باشد. قطعا به دلایل حفظ محیط زیست و وجود قالب های متنوع با مصالح مختلف قالب چوبی از اولویت های قالب بندی نخواهد بود.

قالب پلی وود کامپوزیت چوب (Poly wood)

اصطلاح کامپوزیت های چوبی- پلاستیکی (Wood Plastic Composites) به کامپوزیت هایی اطلاق می شود که از چوب (در هر شکلی) و (ترموست ها یا ترموپلاستیک ها است که اصطلاحا به پلی وود (Poly Wood) معروف است.

پلاستیک به طور موثر سطح روی چوب را به عنوان یک لایه نازک می پوشاند. مقاومت بالای این کامپوزیت ها در برابر رطوبت نتیجه مستقیم ساختار آن است.

این کامپوزیت ها دارای فواید و ویژگی های متعددی هستندکه از جمله آن ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• قابل بازیافت هستند و ضایعات چوب و پلاستیک های بازیافتی آن نیز با ارزش بوده و قابل استفاده است.
• ایده آل بودن روش تولید که با استفده از روش های سنتی فرآوری چوب به آسانی تولید ساخته می شوند.
• سختی و خشکی مطلوب و مقاومت در برابر تاثیرات بیرونی
• پایداری ابعادی (حداقل تغییر شکل زیر فشار بار)
• مقاومت در برابر فرسودگی و خوردگی
• ویژگی های گرمایی عالی
• جذب رطوبت بسیار کم

قالب پلای وود چوب (Ply Wood)

پلای وود ( تخته چند لا) یک پانل چوبی ساخته شده از ورق های نازک چوب است. این محصول به دلیل انعطاف پذیری، قیمت مناسب و قابلیت استفاده چند باره به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد استفاده از پلای وود به جای چوب ساده به دلیل مقاومت بالای آن در مقابل ترک خوردگی،انقباض، پیچش و اعوجاج می باشد.

ورق های پلای وود معمولا در ابعاد((1.22X2.44 m 8X4  Ft ودر ضخامت های مختلف تولید می گردد. ضخامت پلای وود مورد استفاده در قالب بندی بتن به طور متداول 18 میلیمتر می باشد. جهت آسانتر شدن دکفراژ بهتر است از روغن قالب استفاده گردد. روغن قالب مورد استفاده برای پلای وود باید پایه آب (Hydro-based) باشد تا به رویه آسیبی نرسد.

قالب فایبر گلاس – قالب پلیمری

فایبرگلاس کامپوزیتی از الیاف شیشه با مواد پلیمری است که از پشم شیشه به عنوان مواد تقویت کننده و از مواد پلیمری به عنوان مواد زمینه استفاده میشود قالب های کامپوزیتی( قالب های مقاوم از جنس پلاستیک و فایبرگلاس) با نام تجاری مهانیت ارائه می شوند یکی از این موارد می باشند.

البته در همین راستا قالب های یوبوت نیز وجود دارند که محصولی پلیمری بر پایه پلی پروپلین است. این نوع قالب با هدف سبک سازی دال ها در سقف و پی های گسترده ی بتنی طراحی شده است. دال یوبوت از نوع دال های مجوف متشکل از ترچه های عمود بر هم می باشد، وبار را به صورت دوطرفه منتقل می کند.

قالب بتن فلزی

در حال حاضر قالب های فلزی، پرفروش ترین و بهینه ترین روش محسوب می شود چرا که پارامتر های مهمی از جمله حمل آسان

و استفاده مدولار را دارا بوده و در هر سیستم اجرایی قابل پذیرش است. این قالب در بخش قالب مدولار کامل توضیح داده می شود.

مزایای قالب فلزی :

سرعت اجرای بالا، سادگی  اتصالات، سطح صاف، مقاومت زیاد، دکفراژ سریعف تکرار پذیری و دوام زیاد، بهره وری.

معایب قالب فلزی :

سنگین وزن، تدارکات خاص، هزینه اولیه نسبتا زیاد تهیه قالب و ...

انواع قالب بندی ساختمان :

سیستم های قالب بندی

سیستم های قالب بندی یکی دیگر از وجوه تمایز انواع قالب بندی ساختمان می باشد. بر اساس سیستم قالب بندی و یا به عبارتی نحوه قالب بندی سیستم های قالب بندی شامل موارد زیر می باشند :

1 – قالب مدفون یا دایم

قالب آجری در فونداسیون از این نوع می باشد.

2 – قالب سنتی(کفراژ چوبی)

منظور استفاده از الوار چهرتراش چوبی در ساخت قالب می باشد که زمانی زیاد اجرا از معایب این روش محسوب می شود.

3 – قالب پانلی – مدولار

منظور از قالب پانلی استفاده از رویه های چوبی، فولادی، فایبر گلاس و ... به همراه پشت بند های پوبی، فولادی، آلومینیومی و اتصالات شامل پین، گوه، بولت دوسر و... می باشد. این قالب از در کنار هم قرار گرفتن قالب ها با اندازه های مختلف به تناسب ابعاد سازه و اتصال آنها این قالب برای کلیه بخش های سازه سقف، ستون تیرو... قابل استفاده بوده و در صورت تکراری بودن اجزا و ابعاد میتوان بدون بازکردن، سطوح قالب بندی را توسط جرثقیل جابجا کرد.

در این سیستم قالب بندی، پنل های قالب و نیز کنج ها در ابعاد مختلف توسط تولید کننده ها ارائه میشوند که بسته به ابعاد مورد نیاز برای قالب بندی می توان از آنها استفاده کرد. برای متصل کردن این قطعات مدولار به یکدیگر از گوه های نر و ماده، پنل های قالب مدولار از یک لایه پوسته که در نوع فلزی از آهن با ضخامت 3 میلیمتر تشکیل می شود به همراه تسمه های سخت کننده ساخته می شوند در تسمه های کناری به منظور ایجاد امکان اتصال به دیگر پنلها سوراخهایی با فاصله محور به محور پمج سانتیمتر تعبیه شده است.

برای ایجاد زوایا توسط این سیستم مدولار، علاوه بر این قطعات مسطح از قطعات کنج نیز در قالب بندی استفاده می شود که به تسمه های کناری پنل ها متصل میشوند. این کنج ها در ابعاد مختلف تولید می شوند وداشتن کیفیت مناسب جهت آب بند بودن درزها ضروری است که به این ترتیب شیره بتن از دست نرود.

 

 

 ادوات اتصال نیز همانگونه که گفته شد شامل موارد مختلفی است که در شکل های زیر دیده می شود.

استفاده از گوه نر و مادگی برای اتصال پنلهای مدولار

 

استفاده از کلمپس برای اتصال قطعات قالب

قالب بندی فونداسیون :

استفاده از قالب های مدولار میتوان انواع فونداسیون اعم از ساده- ترکیبی و نواری را اجرا کرد. با توجه به ساختار فونداسیون میتوان از قالب هایی با سطح بالا از قبیل 50،100 و هر دو کنج داخلی و خارجی و نبشی صفر و برای مهار از گیره و لوله مربوط استفاده کرد.

قالب بندی ستون :

قالب بندی ستون به دو صورت انجام می شود : 1 – مربع مستطیل 2 – گرد

برای اجرای ستون به شکل مربع یا مستطیل میبایست از قالب های تخت مدولار استافده نمود.

برای چیدمان و اجرای ستون های عاری از تابیدگی و خمیدگی باید کنج ها را بر خلاف ابعاد قالب متصل نمود.

جهت اجرای ستون های گرد با قطر های پایین از قالب های گرد استفاده می شود. این قالب ها با توجه به اندازه قطر و ارتفاع ستون طراحی و ساخته میشود که توسط کلمس یا پیچ و مهره به هم متصل میشود.

قالب بندی تیر دال :

هر قالب تیر از دو جزء تشکیل می گردد. قالب کف پوترو آویز که هر دو پانل های مدولار هستند. اتصال قالب کف پوتر به آویز توسط نبشی پانچ شده انجام می گیرد.

قالب بندی سقف های یکپارچه توسط ترکیب قالب های تیر و قالب های کف دال به تیر توسط کنج داخلی10،10 انجام میشود هر کفراژ بندی می باشد.

معمولا کفراژ بندی از داربست های مدولار استفاده میشود.

4 – قالب میز یا قالب پرنده

این نوع قالب در قالب بندی قالب بندی دال ها و سقف های بتنی که به منظور صورت تیپ با تکرار زیاد اجرا می شوند، قابل استفاده می باشد. در این روش اجزا قالب شامل، رویه، پشت بندها، و شمع به صورت یکپارچه ساخته، و توسط جرثقیل و بالابر حمل و نصب میگردد. این روش سریعترین سیستم قالب بندی به شمار میرود.

5 – قالب Grid Flex

در این نوع قالب بندی، وزن قطعات قالب بندی حدود 20 کیلوگرم بوده که توسط کارگر قابل حمل بوده و با هل دادن به سمت بالا توسط پرسنل کارگاه و به کمک ابزار های اختصاصی در زیر سقف قرار می گیرند.

سرعت اجرای بالا، قابلیت اجرا در تمامی هندسه و ابعاد و ایمنی مناسب از مزایای این روش می باشد.

6 – قالب بالارونده

قالب های رونده یا قالب های بالا رونده قالب هایی هستند که پس از هر بار بتن ریزی از سطح بتن قاصله گرفته و به صورت خزنده (با فشار جک های هیدرولیکی روغنی و یا با استفاده از کارگرو جرثقیل) جابه جا می شوند. این قالب ها معمولا برای اجرای دیواره های بلند کاربرد دارند.

در اجرای سنتی دیواره های بلند لازم است که دو طرف دیواره داربست بندی گردد اما در شیوه قالب های رونده، قالب هر مرحله به مرحله قبلی متکی شده و قالب همانند یک صخره نورد به سمت بالا صعود کرده و مراحل فوقانی دیوار را به اجرا در می آورد بدون اینکه نیاز به داربست جانبی داشته باشد. هر مرحله از اجرای دیوار به این شیوه را لیفت می گویند.

در این قالب ها از دو سری قالب استفاده میشود ودر هر مقطع یک سری قالب بر بالای سر قالب سری قبل استقرار پیدا می کند.

بدین ترتیب که در حدود 50 تا 70 سانتی متر از بالای قالب، سوراخی کار گذاشته می شود و قالب توسط جرثقیل بلند شده و پای آن در سوراخ مذکور توسط بولت محکم می شود و قالب توسط جک در وضعیت شاقول تثبیت می شود. سوراخ لیفت اول در لیفت دوم نیز ایجاد می گردد تا در اجرای لیفت سوم مورد استفاده قرار گیرد.

7 – قالب تونلی

در این روش قالب های بزرگی به صورت میز، با پایه های مستقر روی چرخ یا غلطک کل سقف یک فضارا می پوشانند و روی آنها آرماتوربندی سقف انجام و سپس بتن ریزی می شود. بعضی از این روش ها شباهت زیادی به روش تونلی متعارف دارند و امکان بتن ریزیی همزمان دیوار و سقف در آن می باشد. در این روش دیواره های نمای اصلی پس از اجرای دیواره های سازه ای و سقف، با مصالح گوناگونی قابل اجراست.

پر هزینه بودن،کندی اجرا، لزوم اجرای کلیه دیوارها با بتن مسلح، بالا بودن سرمایه گذاری اولیه برای قالب ها، عدم امکان تغییر نقشه و جانمایی دیواره های داخلی در زمان اجرا برخی از معایب این روش می باشد.

کاهش نیروی انسانی، کاهش حجم عملیات نازک کاری(بدلیل وجود بتن Expose)، کاهش ضخامت جداره ها و افزایش فضای مفید به دلیل باربر بودن تمام اجزاء سازه برخی از مزایای این روش می باشند.

8 – قالب لغزنده (Slip Form)

اساس روش اجرای قالب لغزنده عمودی این است که قالب به ارتفاع 1 تا 1.5 متر در اصل زمانی متناوب به بالا کشیده می شود. در ضمن بالا کشیدن قالب عملیات بتن ریزی و آرماتور بندی نیز ادامه می یابد و دائما مخلوط بتن از بالا به درون قالب ریخته شده و ضمن حرکت قالب به نحوی تنظیم می شود که بتن در زمان خارج شدن از قالب های لغزان قائم توسط جکهایی به بالا حرکت داده می شوند که بر روی میله های صاف یا لوله های سازه ای کار گذاشته شده در بتن سخت عمل می کنند. این جکها ممکن است از نوع دستی، بادی، برقی و یا هیدرولیکی باشند. سکوهای کار و داربست های کارگران پرداختکار نیز به قالب بندی متصل و به همراه آن حرکت میکنند.

البته نوع افقی این قالب ها نیز وجود دارد که در ساخت راه ها و تونل ها مورد استفاده قرار می گیرند.

سرعت اجرای سازه بسیار بالا، یکپارچگی سازه اجرا شده و عدم وجود درز، نمای بتن بسیار خوب و قابل قبول، پیش ساخته بودن قالب و حذف بخش زیادی از عملیات کارگاهی از مزایای این سیستم می باشد.

قیمت اولیه قالب گرانتر از قالب های معمولی، وجود مشکلات اجرایی در مقاطع متغییر و اجرای بازشو،آرماتور انتظار و نیاز به نیروی با تخصص بالا برخی از معایب این روش می باشد.

قالب بندی در ارتفاع

براکت جهت انجام عملیات قالب بندی در سازه های مرتفع و یا سازه هایی که عملیات بتن ریزی در چند مرحله انجام می شود، مورد استفاده قرار می گیرند. به عبارت دیگر برای قالب بندی و بتن ریزی در ارتفاع و همچنین اگر بتن ریزی در دو مرحله یا بیشتر صورت گیرد، از براکت استفاده می شود. زیرا در صورت بلند بودن ارتفاع دیوار، امکان بتن ریزی در یک مرحله مقدور نمی باشد. بنابراین از سیستم قالب بندی در ارتفاع استفاده می کنیم و در بتن ریزی این مرحله باید از امکاناتی استفاده کرد تا پایداری مجموعه قالب تامین گردد.

براکن به عنوان یک سکوی موقت اما مستحکم و پایدار جهت انجام عملیات قالب بندی در ارتفاع می باشد. پس از انجام بتن ریزی مرحله اول باید پیچ درونی و مخروطی براکت را درون بتن جاسازی کرد تا در مرحله دوم، جهت رفتن به ارتفاع بالاتر و بستن قالب، براکت روی سوراخ های بر جای مانده بلت توسط واشر و مهره بلت یا توسط انکربلت روی بتن بسته شود. پس در مرحله دوم بتن ریزی کلیه قالب بتن ها، سولجرها، جک های شاقول کننده و سکوی تردد افراد بر روی براکت نصب می گردد. براکت اقتصادی ترین روش جهت قالب بندی در ارتفاع می باشد و پس از اتمام هر مرحله به راحتی باز شده و در ارتفاع بعدی نصب می گردد. از سوی دیگر با قرار دادن تخته یا زیرپایی روی آن امکان حرکت و تامین امنیت کارگران به عنوان یک جان پناه فراهم می گردد.

حداقل زمان لازم برای قالب برداری (زمان قالب برداری)

 

نحوه قالب برداری

ضمن رعایت حداقل زمان لازم برای قالب برداری، مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان رعایت موارد زیر هنگام قالب برداری ضروری است :

الف) قالب باید زمانی برداشته شود که بتن بتواند تنش موثر را تحمل کند و تغییر شکل آن از تغیرر شکل های پیش بینی نشده تجاوز نکند.

ب) پایه ها و قالب های باربر نباید قبل از آنکه اعضا و قطعات بتنی مقاومت کافی را برای تحمل وزن خود و بار های وارد کسب کنند، برچیده شوند.

پ) عملیات قالب برداری و برچیدن پایه ها باید گام به گام، بدون اعمال نیرو و ضربه طوری صورت گیرد، که اعضا و قطعات بتنی تحت اثر بار های ناگهانی قرار نگیرند، بتن صدمه نبیند و ایمنی و قابلیت بهره برداری بتن مخدوش نشود.

ت) در صورتی که قالب برداری قبل از پایان دوره مراقبت بتن صورت پذیرد، باید تدابیری برای مراقبت بتن پس از قالب برداری صورت پذیرد.

 

قیمت قالب فلزی

قیمت قالب بتن ریزی متناسب وزن آنها می باشد و با تعیین قیمت هر کیلو قالب فلزی می توانید قیمت قالب فلزی را تعیین نمائید. قیمت قالب مدولار، جک، سولجر، داربست، قید لوله ای بر حسب کیلو می باشد.

اما قیمت دیگر متعلقات نظیر گیره، گوه، واشر، بولت، پیچ و مهره و ... بر حسب عدد می باشد.

لیست قیمت قالب فلزی

در زیر جدول لیست قیمت قالب آماده است.

نام محصول          /          واحد           /                  قیمت(ریال)

قالب مدولار(کنج و تخت)      کیلوگرم                          500 , 22

جک ( ساده و صلیب دار)         "                                 000 , 23

انواع سولجر                          "                                500 , 22

داربست مثلثی(امگا)              "                                500 , 22

قید لوله ای 80 در 80              "                                000 , 23

گوه نر و ماده                     جفت                              100 , 3

گیره متوسط گالوانیزه           عدد                              000 , 21

گیره متوسط سیاه                 "                                 000 , 19

واشر دولوله                         "                                 000 , 19

بلت دنده کبریتی                 متر                               000 , 39

سر جک قابل ریگلاژ40سانتیمتری   عدد                      000 , 118

بلت عصایی 40 سانتی متری           "                        000 , 20

بلت عصایی 50 سانتی متری           "                        000 , 22

پیچ و مهره جهت جک                     "                        000 , 39

استپین                                        "                       000 , 1

واشر کاس                                    "                      000 , 12

مهره خروسکی                              "                      500 , 13

نبشی پانچ شده                           متر                    000 , 68

بلت یک سر فنری یک سر کبریتی35سانتی متر  عدد     500 , 19

بلت یک سر فنری یک سر کبریتی 50 سانتی متر  "       000 , 24

مخروطی پلاستیکی                                       "       800 , 2

قیمت های فوق مربوط به آذر 94 میباشد.

  در جدرول زیر وزن قالب مدولار آمده است :